Feudalizam je naziv je društvenog odnosa koji je prevladavao u srednjem veku, a činili su ga feudalci (zemljoposednici - naslednici robovlasnika u robovlasničkim društvima odnosno plemenskih poglavara u plemenskim zajednicama), zakupnici i feudi - zemlja koju su seljaci zakupljivali od feudalaca.
Nastanak
Društveno raslojavanje je u novim germanskim državama teklo vrlo brzo. Nakon seobe plemenske starešine i ugledniji članovi zajednice dobili su veće posede. Tokom 8. i 9. veka na takvim velikim posedima radi raznolika radna snaga. Uređeni zemljišni posed nazivao se feud i bio je podeljen na dva dela. Veći deo je vlasnik feuda, feudalac, dao u zakup seljacima (naseljenik, zakupnik), a manji deo na kome se nalazio i feudalčev dvor, ostavio je za sebe. Seljaci – zakupnici bi se obavezali da će uz zakupljenu parcelu, određeni deo dana u godini raditi na feudalčevom delu posjeda s kojeg je sav prihod pripadao feudalcu.
U nemirnim vremenima sitni su posjednici tražili zaštitu moćnijih, a isto bi se događalo i za nerodnih godina kakve su bile česte u uslovima slabo razvijenog načina zemljoradnje. Predajući se u zaštitu veleposjedniku, seljak bi mu predavao svoju zemlju. Odmah bi je i dobijao nazad, ali ne više kao svoje vlasništvo. Tako bi stekao zaštitu, a veleposednik ga je pomagao semenjem, alatom i ostalim potrebštinama. Iako je ostao lično slobodan, postao bi zavisan o gospodaru. Takvi seljaci su nazvani kmetovima. Vremenom su i seljaci zakupnici pretvoreni u kmetove, pa je nestalo razlika u njihovom položaju.
S dela poseda što ga je sam obrađivao, kmet je bio dužan vlastelinu davati određeni deo proizvoda u obliku stalnih davanja. Veličina davanja zavisila je o pogodbi između feudalca i kmeta. U ranom srednjem veku Evropa je bila slabo naseljena, smrtnost stanovništva je bila velika, a česte epidemije kugakuge te provale osvajačkih naroda poput Mađara i Normana su stvarale dodatne probleme. Neretki su bili sukobi velikaša i pretendenata na kraljevsko prestolje, pri čemu su najviše stradavali seljaci. Zbog toga je na vlastelinstvima često nedostajalo kmetova, pa su feudalci nastojali privući kmetove susednih vlastelina, nudeći im bolje uslove.
Do kraja 11. veka proces feudalizacije je bio uglavnom dovršen u zapadnoj i velikom delu srednje Evrope, pa se razdoblje od 9. do 11. veka naziva razdobljem klasičnog feudalizma.
Jedno od glavnih obeležja srednjevjekovnog društva činio je vazalsko-seniorski odnos, uzajamni odnos vernosti između dvoje slobodnih ljudi. Činom stavljanja u zaštitu bila je stvarana doživotna veza između moćnijeg pojedinca (senior) koji bi u zaštitu uzimao slabijeg pojedinca (vazal). Senior bi se svome vazalu obavezao na razne vidove zaštite, primerice zastupanjem pred sudom, osiguravao pomoć u hrani i odjeći, često i stan ili zemljišni posed. Vazal bi zauzvrat morao slušati seniora i vršiti za njega razne druge usluge, tačno određene ugovorom, koje su uključivale i vojnu službu u slučaju potrebe.
Vazal je mogao imati i svoje vlastite vazale kojima bi on bio senior. Vazalska je obaveza značila podložnost senioru uz poštovanje koje se prvenstveno manifestovalo kroz spoljašnje znakove poštovanja. Kako u razdoblju ranog srednjeg veka nije bilo novca, svaka se služba, posebno vojna, plaćala darovanjem zemlje. Tako bi, posle položene vazalske zakletve, senior svome vazalu ustupio zemljišni posed, feud. Veličina poseda je varirala u odnosu na moć seniora i važnost vazala. Najveće feude svojim vazalima je davao kralj, ali bilo je i feuda sitnih plemića koji su imali jednog ili dva kmeta.
Nestanak
Sredinom 13. vijeka feudalni poredak je zapao u krizu razvojem slobodnih kraljevskih gradova i jačanjem kraljevske vlasti, a tokom 15. veka u zapadnoj Evropi počinje nestajati kao dominantan oblik, iako su se neki oblici zadržali do 19. veka. Feudalizam u velikom delu Evrope je ukinut revolucijama 1848.
