| Arheologija i kolekcionarstvo |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
'Zena stoji kao kapija na izlazu
kao i na ulazu ovog svijeta.''
Ivo Andric
ZENE KOJE SU ZABELEZILE ISTORIJU
Mnogi naucnici smatraju da otkrica kamenih figura zene diljem Evrope i Bliskog istoka,iz paleolitskog perioda,ukazuju na to da su prva drustva bila obozavaoci boginja.To su tzv.matrijahalna drustva u kojima je zena bila dominantna.
Muska dominacija pocinje od prvih pisanih istorijskih podataka,vjerovatno kao rezultat muske spoznaje da je njihova uloga u porodici,kao i druge njihove aktivnosti(lov i rat),mnogo vrednije te da im to daje prednost u odnosu na zene.
Vjerovanje da su zene prirodno ''slabije'' i ''podlozne'' muskarcima je uticaj monoteistickih religija.U Bibiliji npr.Eva je stvorena iz adamovog rebra sto jasno pokazuje da je muskarac bolji od zene.Osim toga Sv.Pavle je naredio krscankama da slusaju muzeve.Muslimanke po serijatu moraju slusati svoga muza i ciniti sve sto se od nje trazi,u suprotnom on je moze napustiti ili tesko kazniti.Takodjer,po tradicionalnom Hindu obicaju,mudra i vjesta zena je ona koja obozava svoga muza.
Zbog toga u vecini tradicionalnih drustava sve zene su u podredjenom polozaju.Njhovo obrazovanje je ograniceno na ucenje kucanskih poslova i nemaju nikakv pristup nekoj politickoj poziciji ili pravo na sudjelovanje u javnom zivotu.
Brak je gotovo jedini nacin na koji zena moze dobiti zastitu.Ipak u braku,zena je pod stalnim pritiskom radjanja djece,narocito muskih potomaka.Udata zena uglavnom zauzima muzev status i zivi sa njegovom porodicom.Njena vlastita imovina je minimalna te je u slucaju loseg tretmana primorana ostati u braku.
Po rimskom pravu ,koji je kasnije uticao i na evropski i americki zakon,muskarac i zena su jednaki,ali zena je ''svojina'' muskarca.Ona nema prava da raspolaze svojim zivotom,nema prava na novac,zemlju ni djecu.
U srednjem vijeku,u feudalizmu,zemlja se nasljedjivala najcesce muskom linijom.Feud je nosio politicku moc,sto je opet zenu cinilo podloznom muskarcu.
Nekoliko izuzetaka cine one zene koje su ipak bile neovisne o muskarcima.
U starom Babilonu i Egiptu zene su imale jednaka prava kao i muskarci a u sredovjekovnoj Evropi mogle su se pridruziti zanatskim udruzenjima.
Neke zene su imale vjerski autoritet kao npr.sibirski shamani ili rimske svecenice.
Povremeno zene su imale i politicku moc,egipatske i bizantske kraljice,nadstojnice sredovjekovnih samostana,irokeske zene koje su zajedno sa muskarcma sjedile u plemenskim savjetima.
Danas u nekim zemljama vladaju zene.Vecina njih ,barem u Evropi, nema nikakv stvarni politicki uticaj na vodjenje drzavnickih poslova.Bave se uglavnom dobrotvornim radom i/ili ukrasavaju sluzbene prijeme.To su kraljice ili monarhinje ''plave krvi'',pateticni zaostaci nekih proslih vremena u kojima su njihove bake i prabake imale stvarnu politicku moc i uticale na sudbinu drzava i kontinenata stvarajuci istoriju.
Drugu grupu zena cine supruge predsjednika ili politicara za koje nas uvjeravaju da su zasluzne za uspjeh svojih bracnih partnera.To su ''zene iz sjene'' koje stojeci iza svojih muzeva imaju navodno pravu moc.da li je to tako tesko je procijeniti buduci da se uglavnom bave dobrotvornim radom i raznim socijalnim problemima,te samo svojom prisutnoscu daju znacaj odredjenoj priredbi ili skupu.
Zene su se godinama povlacile u sebe,smatrale se manje vrednima u odnosu na muskarce,njihovo samopostovanje je bilo na jako niskom nivou.
Vijekovima su zene bile potpuno izolirane iz javnog zivota,smatrane su nesposobnima za obavljanje bilo kakvih odgovornih funkcija ili tezih poslova.Zene su bile predmeti,robovi,lutke u staklenim kucama.I zene su vjerovale da je to tako,da je to po bozijem zakonu i da ne moze biti drukcije.
Ipak postojalo je i potoji toliko zena koje su davale i daju svoj doprinos covjecanstvu da bi ono bilo bolje i sretnije,uspjesnije.
Postojalo je i postoji niz zena koje su upravljale sudbinom naroda i koje to i danas cine,zena koje su bile majke svojoj djeci i svom narodu kojim su vladale.
Zene su dio covjecanstva,dio njegove istorije a neke su istoriju cak i stvarale.Istina neke su to cinile zahvaljujuci okolnostima u kojima su zivjele,neke su se istakle radom,svojim sposobnostima.
Ono sto je bitno je da su iskoristile svoje potencijale koji se kriju u svakoj od nasi pokazale put milionima drugih kuda,kako i na koji nacin krenuti.
Koje su to zene po vama koje su obelezile istoriju?Napisite nesto o njima ili dajte svoj komentar na neke koje ce neko drugi predloziti...
Kleopatra VII,egipatska kraljica iz dinastije Ptolomejevica
Kleopatra je rodjena u Aleksandriji,tada glavnom gradu Egipta,69.god.p.n.e.Bila je jako obrazovana zena.Govorila je devet jezika i poznavala matematiku te imala divan melodican glas ali ,smatra se na osnovu lika sa kovanica,nije bila lepa.No bila je strastvena,sarmantna,karizmaticna i nadasve inteligentna sto joj je omogucilo da ostvari svoje planove,da zadobije ljubav dvojice mocnika i time dobije vlast.
Sa 18 godina postala je kraljica.Za vrijeme svoje vladavine pokazala je odlucnost,samovolju,ambiciju te veliki patriotizam koji se ujedinio s njenom zeljom da postane najveca carica svijeta.Skoro da je uspjela u tome.
Njena tragicna smrt joj je omogucila da se ostvari njena najveca zelja,da ne bude zaboravljana.
Kleopatra je postala legenda.
Vladavina
Nakon smrti Ptolomeja XII,u prolece 51.god.p.n.e.,na prijestolje je stupila osamnaestogodisnja Kleopatra VII.Prema egipatskom zakonu a i ocevom testamentu morala se udati za svoga brata Ptolomeja XIII,dvanaestogodisnjeg decaka.Inace u dinstiji Ptolomejevica je bilo uobicajeno da se clanovi dinastije medjusobno vencavaju.
Kleopatra je ubrzo skinula njegovo ime sa novca i svih dokumenata,usprkos njegovom insistiranju da musko prisustvo bude na prvom mjestu medju suvladarima.
Kada je Kleopatra dosla na vlast cijeli svijet se oko nje rusio.Egipat je izgubio dio svoje teritorije,Siriju i Kipar,a u samom Egiptu su vladali glad i anarhija.
Za prvih godina njene vladavine mnogi dvorski funkcioneri su bili iznenadjeni njenom samovoljom i nekim njenim djelima.Njeni placenici su ubili sinove rimskog guvernera Sirije kad je dosao traziti pomoc u ime svog oca,u ratu protiv Parcana.
Grupa ljudi na celu saenuhom Potinijusom urotila se protiv nje u korist njenog brata kojeg su smatrali podloznim uticaju i 48.god.p.n.e.skinuli je s vlasti.
Zajedno s maldjom sestrom pobjegla je u Siriju i tamo skupljala vojsku da napadne Egipat.
U medjuvremenu vlast nad Rimom je preuzeo Cezar koji je stigao u Egipat upravo u trenutku kad je Kleopatra se spremala za napad.
Ne zeleci biti izostavljena iz pregovora o buducnosti Egipta dala se prokrijumcariti do Cezara u orijentalnom tepihu.Istu vece postali su ljubavnici.
Cezar je Kleopatru postavio za kraljicu a ona se da bi zadovoljila egipatske svecenike udala za svoga drugog brata Ptolomeja XIV,Ptolmej XIII je poginuo u pobuni zajedno sa svojim pristasama.
U junu 47.god.p.n.e Kleopatra je rodila sina Cezariona cime je Vezara jos vise vezala za sebe.Kad se Cezar vratio u Rim i ona je posla s njim gdje je dvije godine u njegovoj vili uzivala u luksuzu.Cezar je cak priznao Cezariona i namjeravao se ozeniti Kleopatrom.
Medjutim Kleopatrino prisustvo u Rimu samo je pojacalo netrpeljivost senatora prema njemu i 44.god.p.n.e su gaubili.Kleopatra se odmah vratila u Egipat.
POpovratku je otrovala Ptolomeja i proglasila Cezariona svojim suvladarom.
Egipatski narod je patio od gladi i poplava.Za vrijeme njenog odsutstva nilski kanali su bili zanemareni sto je prouzrokovalo lose zetve koje su trajale jos dvije godine.
Nakon pobjede drugog trijumivrata Kleopatra je pozvala Marka Antonija u Taurus(turska) i uz raskosan nastup osvojila ga.SVoj dio Rimskog Carstva je podijelio svojoj djeci koju je imao s njom zanemarujuci onu koju je imao sa svojom prvom zenom Oktaviom,sestrom Augustusa Oktaviana.Kasnije se i ozenio Kleopatrom.
Nakon razvoda Marka Antonija i Oktavije Oktavian je uverio Senat da objavi rat Egiptu.
U bici kod Aktina 31.god.p.n.e. Marko Antonio je porazen i zajedno se s Kleopatrom vratio u Egipat.Oktavianova vojska je sve vise napredovala i 30.god.p.n.e. se nasla pred vratima Aleksandrije.Marka Antonija je izdala vojska koja je presla na Oktavianovu stranu.
Dobivsi pogresnu informaciju da je Kleopatra mrtva on se ubio.
No Kleopatra je jos bila ziva.Ona se nadala da ce uspeti nagvoriti Oktaviana da je ostavi na vlasti,ali uvidjevsi da je Oktavian namjerava pretvoriti u ropbinju i u lancima provesto Rimom,ubila se.
U svoju sobu je uspjela uz pomoc sluzavki prokrijumcariti dvije aspe i ubila se zmijskim otrovom.
PO egipatskom vjerovanju,umrijeti od ujeda zmije znacilo je osigurati sebi besmrtnost.
Nakon njene smrti Cezarion je zadavljen a brigu o ostaloj djeci preuzela je Oktavia.
Kleopatra VII je bila poslednji egipatski faraon.Nakon njene smrti nestalo je dinastije Ptolomejevica a Egipat je postao rimska provincija.
Kleopatra je ostala poznata kao najljepsa zena svijeta koja je snagom svoje ljepote uspjela da ostvari svoje ciljeve.No ono cime je Kleopatra zacarala Cezara a kasnije i Marka Antonija nije bila carobna lepota..To se zapravo pogresno protumacilo iz istorijskih spisa...
Kleopatrin um je ono sto je ocaralo, jer ne zaboravimo, u tadasnje vreme je duh i misao ono sto je smatrano najvecim kvalitetom i lepotom a ne telo...
Prvi podatci o Boadicei datiraju iz 48.god.n.e. Kada je nakon udaje za Prasutagusa postala Kraljica Icena,keltskog plemena na jugoistoku Britanije.
U knjizi ''Rimska istorija'' Dia Casiusa opisana je kao veoma visoka zena,sjajnih i zastrasujucih ledenih ociju i grubog glasa.Gusta i duga ridja kosa joj je dosezala do bokova a oko vrata je nosila tesku zlatnu ogrlicu i uvek je nosila mnogobojnu tuniku pricvrscenu brose.Pojava joj je bila zastrasujuca.
Boadiceina pobuna
Prasutagusa su ubili Rimljani kad su izvrsili pokolj na druidskom savjetovanju na otoku Anglesey.Nakon njegove smrti Boadicea je postala regent.Rimljani su odmah poceli pretvarati Icensko kraljevstvo u svoje vlasnistvo,protjerivali su stanovnistvo ili ga pretvarali u roblje.Trezili su da se isplate neki ''zaostali dugovi'' sto je zapravo bilo nemoguce,a sve je ionako pripadalo Neronu rimskom caru.
Boadicea se smatrala odgovornom za sve dugove kraljevstva pa su je Rimljani zarobili,skinuli i okovanu odveli pred narod zeleci je osramotiti,poniziti i uciniti primjerom za svakog ko se zeli oduprijeti njihovoj vlasti.Kceri su joj silovali sto je izazvalo njezin bijes i potaklo na pobunu.Obratila se narodu za pomoc.
U medjuvremenu,druga plemena na sjeveru vodila su rat protiv Rima.Kada ih je Boadicea pozvala na ujedinjenje sva do tada neprijateljska plemena su se ujedinila pod njenim vodjstvom.
Vjerje se da je imala oko sto hiljada vojnika kada je napala Calmudomium.PObijedila je i krenula dalje.Sledeci je bio Londomium koji je pao brzo jer ga je rimska vojska u strahu napustila.Zatim se uputila na sjevero-zapad u Verlumium.Prije nego je stigla stanovnistvo je vecinom napustilo grad,ipak i on je bio porusen i spaljen.
Poslednja bitka se desila u sredisnjem dijelu Engleske.
Rimski guverner Paulinius i vecina rimske vojske koja se nalazila u Britaniji porazili su Kelte a Boadicea je pobjegla s bojnog polja da bi se prema Tacitu otrovala odnosno prema Dio Casiusu umrla od bolesti.
Boadiceion rat je bio poslednji otpor rimskom osvajanju Britanije.Nakon toga Neron je uzasnut okrutnim ponasanjem Rimljana prema keltima smijenio Pauliniusa i popravio zivotne uvjete Kelta.
Boadicea je postala legenda i predmet mnogih knjizevnih djela.
Evo jedna pesma
Boadicea
Deep in the night, in a quiet place
I hear her voice, I see her face
All in a dream
She was the warrior queen...
Brought to war by the pain of her daughters,
She vowed revenge, and promised to slaughter
The enemy there -
It was an honour affair.
Fight the foe, fight the foe!
Sang the warrior queen,
the lion looks proud in the shade of the tree,
but the lioness hunts down the prey -
the victor is she!
Across the land her chariot sped,
Burning London, 20.000 dead -
Feared and serene,
The Iceni queen...
But soon she would falter, Suetonius would reign,
Forgotten victories are all that remain.
Her voice they can hear,
An echo from yesteryear...
Fight the foe, fight the foe!
Sang the warrior queen,
the lion looks proud in the shade of the tree,
but the lioness hunts down the prey -
the victor is she!
Deep in the night she took her own life,
Blessed with a smile and a tear
Though she has severed her dearest veins,
None would ever forget ...Boadicea...
Steve McDonald
| |
|
|
|
|
|
| |
|
| |
| |
Kraljica Viktorija
Viktorija (Aleksandrina Viktorija), 24. maj 1819. - 22. januar 1901. je bila britanski monarh. Vladala je od 20. juna 1837. do svoje smrti. Njena šezdesettrogodišnja vladavina je najduža vladavina jednog britanskog monarha. Osim nasledne titule Kraljice Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske, bila je prvi monarh koji je poneo titulu Carice Indije.
Vladavina kraljice Viktorije je obeležena velikom ekspanzijom Britanskog carstva. Viktorijansko doba, na vrhuncu industrijske revolucije, bilo je period velikih socijalnih, ekonomskih i tehnoloških promena u Velikoj Britaniji. Viktorija je bila poslednji monarh Kuće od Hanovera. Njen naslednik pripadao je dinastiji Vindzora (Kuća Saks-Koburg-Gota)
Detinjstvo i rana mladost
Njeno Kraljevstvo Visočanstvo Princeza Viktorija od Kenta je rođena u Kensington palati u Londonu 1819. U krugu porodice je nosila nadimak Drajn. Princ Edvard Avgust, njen otac, umro je kada je imala osam meseci. Kralj Džordž III, otac princa Edvarda i deda princeze Viktorije, umro je slep i poremećenog duha manje od nedelju dana po Edvardovoj smrti. Krunu je nasledio Princ od Velsa, Viktorijin stric, Džordž IV.
Iako je bila među prvima po pravu nasledstva, Viktorija je kao malo dete učena samo nemačkom jeziku koji je bio maternji i njenoj majci i njenoj guvernanti. Kada je navršila tri godine počela je školovanje na engleskom jeziku. U toku života naučila je da govori italijanski, grčki, latinski i francuski.
Kada je imala jedanaest godina, njen stric, Kralj Džordž IV, je umro ne ostavivši potomka za sobom, ostavivši tron svom bratu, Vilijamu IV. Kako novi kralj nije imao dece, mlada princeza je postala prvi prestolonaslednik. Kako zakon u to vreme nije imao specijalne zahteve u pogledu starosti monarha, Viktorija je mogla da vlada kao dete, kao i da je bila odrasla. Da bi sprečio ovaj razvoj događaja, parlament je usvojio zakon, po kome je Viktorijina majka, Grofica od Kenta i Strathorna, trebalo da vlada kao regent do Viktorijinog punoletstva. Parlament nije ograničio vlast regenta.
Svog budućeg supruga, princa Alberta od Saks-Koburg-Gota, princeza Viktorija je upoznala kada je imala 16 godina. On je Viktoriji bio brat od ujaka, sin brata Grofice od Kenta. Kralj Džordž IV se protivio ovoj vezi, ali njegove primedbe nisu urodile plodom. Mnogi naučnici smatraju da Princ Albert nije bio zaljubljen u Viktoriju, već da je brak prihvatio da bi popravio svoj status princa male nemačke države i iz osećanja dužnosti prema svojoj porodici koja je želela ovaj brak. Koji god da je bio razlog, njihov se brak pokazao kao izuzetno srećan.
Rana vladavina
Kralj Vilijam IV je umro od bolesti jetre u sedamdesetdrugoj godini 20. juna 1837, ostavivši presto Viktoriji. Mlada kraljica je imala osamnaest godina i nije bilo potrebe za regentom. Prema Salskom zakonu, žena nije mogla da vlada državom Hanover, oblašću koja je delila monarha sa Britanijom od 1714. Hanover je tako nasledio Viktorijin ujak, Ernest Avgust I od Hanovera. Kako je mlada kraljica bila još uvek neudata i bez dece, Ernest Avgust je bio prvi prestolonaslednik britanske krune.
U vreme kada je Viktorija nasledila presto, vlada je bila pod kontrolom "Vig" partije (ova je partija pokušavala da ograniči vlast krune, nasuprot "torijevcima"), koja je bila na vlasti od 1830. Njihov premijer, Vilijem Lamb, Lord od Melburna, je odjednom postao značajan činilac u životu politički neiskusne kraljice koja se na njega oslanjala za savet. Melburnova vlada nije ostala dugo na vlasti; postajala je sve manje popularna i suočila se sa velikim teškoćama u upravi kolonija. U Kanadi se Ujedinjeno Kraljevstvo suočilo sa pobunom, a na Jamajci je kolonijalno zakonodavstvo protestovalo protiv britanskih principa odbijajući da sprovodi bilo kakav zakon. 1839, nesposoban da se nosi sa problemima u kolonijama, Lord Melburn je podneo ostavku.
Kraljica je poverila formiranje novog ministarstva Ser Robertu Pilu, torijevcu, ali se susrela s debaklom poznatim kao "Kriza spavaće sobe" ("Bedchamber Crisis"). U to vreme je bilo uobičajeno da osoblje u odajama kraljevske porodice imenuje premijer na osnovu stranačke pripadnosti. Mnogo dvorskih dama je bilo udato za pripadnike Vig partije, a Ser Pil je želeo da ih zameni ženama torijevaca. Viktorija se oštro usprotivila uklanjanju dvorskih dama, koje je smatrala bliskim prijateljicama, pre nego članovima ceremonijalne institucije. Ser Robert Pil je smatrao da ne može da radi pod ovim uslovima, pa je dao ostavku, dozvolivši Melburnu da se vrati na poziciju.
Brak
Kraljica se udala za princa Alberta 10. februara 1840. u Kraljevskoj kapeli u Sent Džejms palati. Četiri dana ranije, Viktorija je Albertu dodelila zvanje Njegovo Kraljevsko Visočanstvo. Princ Albert je bio poznat kao Princ Pratilac (Prince Consort), ali nije formalno nije dobio titulu sve do 1857. Nikada nije dobio plemićke počasti.
Tokom Viktorijine prve trudnoće, jedanaestogodišnji Edvard Oksford je pokušao atentat na kraljicu dok se vozila kočijom sa princom Albertom ka Londonu. Oksford je pucao dva puta, ali je oba puta promašio. Suđeno mu je za veleizdaju, ali je oslobođen na račun neuračunljivosti. Ovaj proces su mnogi stavili pod znak pitanja i smatraju da je moguće da je Oksford prosto želeo da postane poznat. Drugi smatraju da je zavera "Čartista" ("Chartistѕ") bila u osnovi ovog pokušaja ubistva ili da je slučaj imao veze sa izborom prvog prestolonaslednika, Kralja od Hanovera. Ove teorije zavere pogodile su zemlju talasom patriotizma i lojalnosti.
Događaj nije imao uticaja na kraljičino zdravlje i trudnoću. Prvo dete, Kraljevska Princeza i Carska Frederika Viktorija, je rođeno 21. novembra 1840. Još osmoro dece će biti rođeno tokom izuzetno srećnog braka Viktorije i Alberta. Albert nije bio samo kraljičin saputnik, već i važan politički savetnik, zamenivši Lorda Melburna na mestu dominantne ličnosti kraljičinog života. Liberali (Vigs) su izgubili izbore 1841. Zamenila ih je Konzervativna partija (torijevci). Viktorija je nastavila da se tajno dopisuje sa Lordom Melburnom, ali je njegov uticaj vremenom izbledeo na račun princa Alberta.
13. juna 1842. Viktorija je prvi put putovala vozom, od Sloua blizu zamka Vindzor do Pedingtona u Londonu, posebnim vagonom koji je napravila Velika Zapadna Železnica, a u pratnji muža i inženjera Velike Zapadne Železnice, Ajzambarda Kingdoma Brunela.
1842. desila su se tri pokušaja atentata na kraljicu. 29. maja, i sledećeg dana, Džon Frensis je bezuspešno pucao na kraljicu. Osuđen je za veleizdaju, ali je smrtna kazna zamenjena doživotnom robijom. Princ Albert je smatrao da su ovi napadi bili inspirisani Oksfordovim napadom 1840. 3. jula, samo jedan dan pre nego što će Frensisova kazna da bude preinačena, još jedan dečak, Džon Vilijem Bin, je pucao na kraljicu. Iako je njegova puška bila napunjena samo hartijom i duvanom, kazna za pokušaj atentata je bila smrtna. Smatrajući da je to prestroga kazna, princ Albert je predložio parlamentu da donese zakonski akt kojim će se nišanjenje kraljice, bacanje predmeta na nju ili slične radnje sa ciljem da je uznemire, kažnjavati sa sedam godina zatvora i bičevanjem. Bin je osuđen na 18 meseci zatvora. Ni on, niti ijedan drugi zatvorenik posle njega nisu bičevani.
Rana viktorijanska politika
Pilova administracija se našla u krizi u vezi Zakona o žitaricama. Mnogi torijevci su se protivili zakonu, ali neki torijevci, tzv. "Piliti", i većina liberala su su ga podržavali. Pil je podneo ostavku 1846, nakon što je predlog jedva usvojen. Zamenio ga je Džon Rasel. Raselova administracija, iako je bio liberal, nije bila u kraljičinoj milosti. Posebno drzak prema kraljici bio je sekretar inostranih poslova, lord Palmerston, koji je često radio bez prethodnih konsultacija sa kabinetom, premijerom ili kraljicom. 1849. Viktorija je uložila žalbu lordu Džonu Raselu, tvrdeći da je Palmerston poslao zvanične pošiljke stranim liderima bez njenog znanja. Žalbu je ponovila 1850. ali bez uspeha. Tek 1851. lord Palmerston je udaljen iz administracije. Tom prilikom je objavio podršku britanske vlade predsedniku Napoleonu III i promeni državnog uređenja Francuske bez prethodnih konsultacija sa premijerom.
Period u kome je Rasel bio premijer pokazao se kao vrlo stresan za kraljicu. 1849. nezaposleni i nezadovoljni Irac, Vilijam Hamilton, uznemirio je kraljicu pucnjevima u njenom prisustvu. Prema zakonu iz 1842, osuđen je na 7 godina zatvora. 1580. kraljica je povređena u napadu koji je najverovatnije izveo njen bivši oficir Robert Pejt. Pejt je izvrnuo kočiju kojom se vozila, pri čemu je zadobila lakše povrede. Pejt nije uspeo da dokaže neuračunljivost i osuđen je jednako kao Hamilton.
Irska
Mlada kraljica Viktorija se zaljubila u Irsku, birajući da se odmara u Kilarniju u okrugu Keri, lansirajući ovu lokaciju kao jedno od najpopularnijih turističkih odredišta devetnaestog veka. Njena ljubav prema ostrvu je bila u paru sa toplinom kojom su Irci dočekali mladu kraljicu. 1845. Irska je bila pogođena velikom glađu koja je za 4 godine odnela pola miliona života i oterala ceo milion ljudi u emigraciju. Kraljica je lično poklonila 5000 funti i bila uključena u razne dobrotvorne akcije. Uprkos tome, činjenica da je politika lorda Rasela bila okrivljena za glad i Irskoj imala je uticaj na pad popularnosti kraljice. Za ekstremne republikance, Viktorija je postala "Gladna Kraljica", sa mitskim pričama o tome da je donacija iznosila svega 5 funti koje su naširoko prihvaćene u republikanskim krugovima.
Viktorijinu prvu zvaničnu posetu Irskoj, 1849, je posebno organizovao Džordž Viliers, lord-zastupnik Irske, vođa britanske administracije, da bi odvukao pažnju od gladi ali i da bi privukao pažnju političara kroz kraljičino prisustvo i skrenuo im pažnju na ozbiljnost krize u Irskoj.Bez obzira na negativni uticaj gladi na kraljičinu popularnost, kraljica je ostala dovoljno popularna u nacionalističkim krugovima da bi joj na kraju partijskih sastanaka i dalje pevali "Bože spasi kraljicu" (što je oficijelna himna Velike Britanije i danas).
Ipak, do kraja sedamdesetih i osamdesetih godina devetnaestog veka, monarhijska moć u Irskoj je značajno opala, delom kao rezultat Viktorijine odluke da odbije posetu Irskoj iz protesta protiv odluke Dablinske Korporacije da odbije da čestita njenom sinu, Edvardu VII, brak sa danskom princezom Aleksandrom, ili da čestita kraljevskom paru rođenje najstarijeg sina, princa Alberta Viktora.
Viktorija je odbila pritisak mnogih premijera, lordova i, čak, članova kraljevske porodice, da ustanovi kraljevsku rezidenciju u Irskoj. Pišući svoje memoare, "Irska, zavedena žena ili heroina?", 1930, Vilijam Brodrik, lord Midlton, prethodno vođa irske unionističke partije, opisao je ovu odluku kao dokaz katastrofalnog odnosa prema monarhiji i britanskoj vladavini u Irskoj.
Viktorija je posetila Irsku poslednji put 1900, kada je došla da pozove Irce da se pridruže britanskoj vojsci i bore u Boerskom ratu. (Boerski rat je vođen od 1899. do 1902. u Africi, oko vladavine nad teritorijom Zulua. Završen je britanskom pobedom.) Nacionalistički otpor njenoj poseti raširio je Artur Grifit, koji je ustanovio organizaciju Galska Liga (Cumann na nGaedheal) da bi ujedinio opoziciju. Pet godina kasnije, Grifit je iskoristio kontakte koje je ustanovio prilikom kampanje protiv kraljičine posete da napravi novi politički pokret, Šin Fejn.
Srednje godine
1851 održana je prva Svetska izložba, poznata pod imenom Velika izložba 1851. godine. Oranizovao ju je princ Albert, a izložbu je zvanično otvorila kraljica, 1. maja 1851. Uprkos strahovima mnogih, dokazala je svoj veliki uspeh, a zarada je iskorišćena za potporu Muzeja Viktorije i Alberta (prethodno zvanog Muzej Južnog Kensingtona).
Administracija lorda Rasela pala je 1852, kada je liberalnog premijera zamenio konzervativac Edvard Smit-Stenli, lord Derbi. On nije dugo ostao na vlasti, jer nije uspeo da održi većinu u parlamentu. Dao je ostavku manje od godinu dana nakon dolaska na položaj. U tom momentu, Viktorija je bila nestrpljiva da okonča period slabih administracija. I kraljica i njen suprug su podržavali jaku koaliciju između liberala i torijevaca. Takva administracija je zaista oformljena, sa pilitom (torijevcom) Džordžom Hamiltonom Gordonom na čelu.
Jedan od najznačajnijih akata nove administracije bilo je da uvede Veliku Britaniju u Krimski rat 1854, na strani Otomanske Imperije, protiv Rusije. Neposredno pre nego što je Velika Britanija pristupila ratu, glasine da su kraljica i princ Albert naklonjeni ruskoj strani su umanjile popularnost kraljevskog para. Bez obzira na to, kraljica je javno dala nedvosmislenu podršku trupama. Nakon zaključenja rata, kraljica je ustanovila Viktorijin krst kao odlikovanje za hrabrost.
Nakon što je njegovo upravljanje trupama u toku Krimskog rata dovedeno u pitanje sa mnogih strana, 1855. lord Aberdin je dao ostavku da bi ga zamenio lord Palmerston. Palmerston je takođe isteran iz administracije zbog nepopularnog rešenja ratnog sukoba (Drugi opijumski rat, 1857). Zamenio ga je lord Derbi. Među značajnim događajima za vreme Derbijeve administracije izdvaja se Sepoj-pobuna protiv vladavine Britanske Istočno-indijske Kompanije nad Indijom. Nakon ugušenja pobune, Indija je stavljena pod direktnu upravu krune (mada titula Carica Indije nije odmah ustanovljena). Derbijeva druga administracija nije prošla bolje nego prva. Pala je 1859, dozvolivši lordu Palmerstonu da se vrati na vlast.
Udovištvo
Princ Albert je umro 1861, ostavljajući Viktoriju u očajanju. Ovo stanje je bilo trajno i kraljica je nosila crninu do kraja života. Izbegavala je pojavljivanje u javnosti i u narednih nekoliko godina retko se pojavljivala u Londonu. Njena izdvojenost joj je donela nadimak Udovica iz Vindzora. Kraljica je krivila sina, kao indiskretnog i neozbiljnog mladića, za očevu smrt.
Viktorija je počela da se oslanja na škotskog slugu Džona Brauna. Postoje glasine o romantičnoj vezi i čak, tajnom braku. Jedan skoro otkriven dnevnik sadrži zapis za koji se smatra da je ispovest pred smrt kraljičinog ličnog kapelnika, u kome on izjavljuje da je lično venčao kraljicu i Džona Brauna. Mnogi istoričari sumnjaju u verodostojnost ovog dokumenta. Ipak, kada je Viktorijino telo smešteno u kovčeg, dva seta uspomena su smeštena sa njom, po njenom zahtevu. Pored nje je stavljena jedna od Albertovih haljina, a u njenu levu ruku je stavljen pramen Braunove kose, zajedno sa njegovom slikom. Glasine o aferi i braku zaradile su Viktoriji još jedan nadimak, Gospođa Braun.
Viktorijina izolovanost je značajno umanjila popularnost monarhije i ohrabrila republikanski pokret. Iako je izvršavala svoje kraljevske dužnosti, Viktorija nije aktivno učestvovala u vladi, sklanjajući se u svoje kraljevske rezidencije, Balmoral u Škotskoj i Ozborn na ostrvu Vit. U međuvremenu je donesen jedan od najznačajnijih zakonskih akata devetnaestog veka, Reformski Akt. Lord Palmerston se žestoko protivio izbornom sistemu, ali se njegova administracja završila njegovom smrću, 1865. Nasledio ga je lord Rasel, a zatim lord Derbi, tokom čije administracije je zakon usvojen.
Gledston i Dizraeli
U toku 1868. kabinetu se pridružio čovek koji će se dokazati kao Viktorijin omiljeni premijer, konzervativac Bendžamin Dizraeli. Njegov se kabinet, ipak, brzo raspao, a Dizraelija je zamenio Vilijem Juart Gledston, član liberalne partije. Kraljica je bila protiv Gledstona i njegovih uverenja, isto koliko se divila Dizraeliju. Tokom Gledstonovog mandata, ranih 1870ih, kraljica je počela da izlazi iz žalosti i izolacije, uz pomoć i podršku porodice.
1872. Viktorija je doživela šesti napad koji je uključivao vatreno oružje. Na izlazu iz kočije, sedamnaestogodišnji Irac, Artur O`Konor, navalio je ka njoj sa pištoljem u jednoj, i peticijom za oslobođenje irskih zatvorenika u drugoj ruci. Pištolj nije bio napunjen, a namera mladića je bila tek koliko da uzbuni kraljicu ne bi li prihvatila peticiju. Džon Braun, koji se nalazio pored kraljice, oborio je mladića na zemlju pre nego što je kraljica i mogla da vidi pištolj. Braun je nagrađen zlanom medaljom za hrabrost. O`Konor je osuđen prema zakonu iz 1842.
Dizraeli se vratio na vlast 1874. U to vreme imerijalizam je bio toplo prihvaćen od strane mnogih u zemlji, uključujući i kraljicu i premijera. Kraljica je uzela titulu Carica Indije, a premijera je nagradila titulom Grofa od Bikonsfilda. Dizraelijeva administracija je pala 1880, kada su liberali pobedili na generalnim izborima.
Poslednji iz serije napada na Viktoriju desio se 1882. Škot poremećenog uma, Roderik Meklin, ispalio je metak prema kraljici, a zatim prema kočiji ali je promašio. Od 1842. svaka individua koja je pokušala napad na kraljicu bila je osuđivana na sedam godina zatvora. Međutim, Meklinu je suđeno za veleizdaju, što je bilo kažnjivo smrću. Oslobođen je kazne na račun ludila, i poslat u azil za poremećene. Viktorija je izrazila veliko nezadovoljstvo presudom koja je glasila "nije kriv, jer je lud" i iduće godine predstavljena je nova presuda "lud, ali kriv".
Viktorijini sukobi sa Gledstonom nastavili su se tokom narednih godina. Bila je prinuđena da prihvati njegov predlog promene izbornog sistema, uključujući i Akt o predstavljanju naroda 1884, koji je značajno povećao broj poslanika. Gledstonova vlada pala je 1885, da bi je zamenio konzervativac Robert Gaskonj-Sesil, lord Salsberi. Kada se Gledston vratio na vlast 1886, predstavio je Irsku uredbu o domaćoj upravi, koji je Irskoj dao sopstvenu legislaturu. Viktorija se protivila uredbi, za koju je smatrala da će da podrije britansku imperiju. Kada je donji dom skupštine odbio uredbu, Gledston je dao ostavku, dozvolivši Viktoriji da vrati lorda Salsberija na položaj.
Pozne godine
1887. Velika Britanija je proslavila Viktorijin zlatni jubilej. 20. juna, Viktorija je proslavila pedesetu godišnjicu dolaska na tron, banketom na koji je bilo pozvano pedeset evropskih kraljeva i kneževa. Sledećeg dana je učestvovala na priredbi koju je Mark Tven opisao rečima: „razvučena do granica vidokruga u svim pravcima“. U to vreme, Viktorija je bila izuzetno popularni monarh. Skandal izazvan glasinama o aferi sa slugom Džonom Braunom je zataškan Džonovom smrću 1883, dozvolivši kraljici da bude zapamćena kao simbol morala.
Viktorija je morala da toleriše administraciju Vilijama Gledstona još jedared, 1892. Nakon što je poslednja od Gledstonovih uredbi o irskoj samoupravi odbijena, on se povukao 1894, a zamenio ga je impperijalista-liberal Arčibald Primrouz, lord Rouzberi. Lorda Rouzberija je 1895. nasledio lord Salsberi koji je služio do kraja Viktorijine vladavine.
Do septembra 1896, Viktorija je vladala duže nego ijedan drugi engleski, škotski ili britanski monarh. Prema kraljičinom zahtevu, sve zvanične proslave su odlagane do 1897, odnosno do kraljičinog "dijamanstkog" jubileja. Kolonijalni sekretar, Džozef Čembrlejn, predložio je da se za jubilej napravi festival Britanske imperije. Tako su na proslavu pozvani upravnici svih kolonija sa svojim porodicama. Priredba na kojoj je učestvovala i kraljica, uključila je trupe iz svih britanskih kolonija i zavisnih teritorija, zajedno sa vojnicima koje su poslali indijski prinčevi i poglavari, koji su bili podređeni Viktoriji. Dijamanstski jubilej je bio prilika obeležena velikim izlivima poštovanja prema sedamdesetogodišnjoj kraljici, koja je tada bila vezana za kolica.
Tokom Viktorijinih poslednjih godina, Ujedinjeno kraljevstvo je učestvovalo u Boerskom ratu, koji je kraljica podržavala. Njen lični život bio je obeležen mnogim tragedijama, uključujući i smrt njenog sina, Alfreda, i fatalnu bolest njene kćeri, nemačke carice, i smrt dvojice unuka. Njena poslednja ceremonijalna pojava u javnosti bila je 1899, kada je položila kamen temeljac za novu zgradu Muzeja Južnog Kensingtona, koji je kasnije preimenovan u Muzej Viktorije i Alberta.
Sledeći običaj koji je održavala tokom svog udovištva, Viktorija je provela Božić u Kući Ozborn, koju je princ Albert lično projetovao, na ostrvu Vit. Umrla je 22. januara 1901, nakon 63 godine, 7 meseci i 2 dana vladavine, duže nego što je ijedan britanski monarh vladao pre i posle. Sahranjena je 2. februara. Počiva u Mauzoleju Frogmor, pored svog supruga.
Viktoriju je nasledio najstariji sin, princ od Velsa, koji je vladao kao kralj Edvard VII. Viktorijina smrt bila je kraj vladavine Kuće Hanover nad Britanijom, novi kralj je pripadao Kući Saks-Koburg-Gota. Edvard je promenio ime kraljevske kuće u Kuća Vindzor tokom Prvog svetskog rata, jer se ime Saks-Koburg-Gota povezivalo sa neprijateljima Britanije u toku rata - imperijalnom Nemačka|Nemačkom, kojom je vladao Kajzer Vilhelm II, Viktorijin unuk.
Zaostavština
Kraljica Viktorija je bila prvi moderni vladar Britanije. Prethodni vladari su bili aktivni učesnici u procesu vladanja. Serija zakonskih reformi dovela je donji dom parlamenta na mnogo uticajniji nivo, na račun monarha i kuće lordova - gornjeg doma parlamenta. Kraljevska uloga postala je simbolična. Od vremena Viktorijine vladavine pa nadalje, monarh je, po rečima Valtera Bejghoa, imao „pravo da bude konsultovan, da savetuje i upozori“.
Viktorijina vladavina je postala više simbolična nego politička, sa jakim naglaskom na moralu i porodičnim vrednostima, na suprot seksualnim, finansijskim i ličnim skandalima koji su bili povezivani sa prethodnim članovima Kuće Hanover, koji su diskreditovali monarhiju. Viktorijin avldavina je u Britaniji uspostavila koncept „porodične monarhije“ sa kojom je nastajuća srednja klasa mogla da se poistoveti.
Na međunarodnom novou, Viktorija je bila veliki igrač, ne samo kao slika vezana za imperijalni uticaj Britanije u njenim kolonijama, nego i zbog porodičnih veza sa mnogim evropskim vladarskim porodicama, koje su joj donele nadimak „baba Evrope“. Kao primer ovog statusa može da se navede činjenica da su tri glavna vladara zaraćenih zemalja u toku Prvog svetskog rata bili Viktorijini unuci ili oženjeni njenim unukama. Osmoro od devetoro njene unučadi udalo se ili oženilo članovima drugih vladarskih porodica u Evropi, a deveta unuka, princeza Luiz, udala se za škotskog vojvodu.
Viktorija je prvi poznati bolesnik od hemofilije u kraljevskj porodici, ali nije jasno kako je dobila. Moguće je da je dobila usled neke genetske mutacije, jer je njen otac imao pedeset i pet godina kada je Viktorija začeta. Takođe, bilo je spekulacija da Vojvoda od Kenta nije njen biološki otac, već da je ona kći vojvodinog ličnog sekretara i dokazanog ženskara, Irca Sera Džona Konroja. Iako postoje nekakvi dokazi da je postojala romantična veza izmeću Konroja i Viktorijine majke (Viktorija je tvrdila Vojvodi Velingtonu da je lično bila svedok afere), Konrojeva medicinska istorija ne pokazuje ikakav trag hemofilije u porodici, a ova se bolest i inače obično prenosi po ženskoj liniji. Mnogo je verovatnije da je dobila od svoje majke, iako nema istorije hemofilije ni u majčinoj porodici. Iako nije patila od bolesti, prenela je na barem troje svoje dece. Najpoznatija žrtva hemofilije među njenim naslednicima je njen praunuk, Aleksej, poslednji ruski carević.
2004, evropski vladari i bivši vladari potekli od Viktorije su:
Elizabeta II od Ujedinjenog Kraljevstva, kraljica Velike Britanije,
Harald V od Norveške, kralj Norveške,
Karl XVI Gustav od Švedske, kralj Švedske,
Margareta II od Danske, kraljica Danske,
Huan Karlos I od Španije, kralj Španije,
Konstantin II od Grčke, kralj Helena, svrgnut s trona,
Mihael od Rumunije, kralj Rumunije, svrgnut s trona.
2002. godine, BBC je sproveo istraživanje na temu 100 najvećih Britanaca. Viktorija se našla na jedanaestom mestu.
Izumi Viktorijanskog doba uključuju poštanske marke i železnicu.
Više lokacija u svetu je imenovano prema Viktoriji:
australijska država Viktorija,
prestonica Britanske Kolumbije,
prestonica oblasti Saskačevan u Kanadi,
najveće jezero u Africi,
najveći vodopadi na svetu i t.d.
Kraljica Viktorija je bitanski monarh u čiju je slavu podignuto najviše spomenika na celoj teritoriji Britanske imperije. Najznačajnija je statua ispred Bakingemske palate, podignuta deceniju nakon Viktorijine smrti. Daleko kontroverznija statua podignuta je ispred kuće Lajsnter u Dablinu 1924. Dve godine nakon što je kuća iznajmljena za poslove skupštine, kuća je kupljena i pretvorena u sedište irskog nezavisnog parlamenta. Nakon godina kritikovanja, 1947. statua je uklonjena. Osamdesetih godina dvadesetog veka, statua je poklonjena Australiji.
_________________
So tell me not of eternal soul
That flees my coil through worm-bit hole.
For when i die what is left of me?
A whisper lost to eternity.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
| |
| |
Katarina Kosača-Kotromanić
Katarina Kosača-Kotromanić rođena je u Blagaju pored Mostara od majke Jelene i oca Stjepana Kosače, koji je 20. siječnja 1448. godine u povelji njemačko-rimskog cara Fridrika III. nazvan "Herzog"-om, što na njemačkom jeziku znači "vojvoda". Stjepan Kosača je pak već i prije te povelje imao titulu Vojvode Humske zemlje. Njemu se međutim svidio njemački naziv titule vojvoda, pa ga u svojoj diplomatsko-upravnoj korespondenciji i dekretima koristi u pohrvaćenu obliku "herceg". Odatle i potječe novi naziv Humske zemlje Hercegovina.
Nakon turskog osvajanja Bosne godine 1463. kraljica se povukla na Kupres. Tu je okupljala snage za obranu zemlje. U to vrijeme je na Kupresu u mjestu Vrila (danas Otinovci) dala sagraditi crkvu Presvetog Trojstva. Kad se turskim osvajanjima nije moglo odoljeti ni na Kupresu, kraljica se preko Konjica zajedno s kraljevskom pratnjom povukla do Stona a zatim do Dubrovnika. U Dubrovniku je pohranila mač svojeg pokojnog muža bosanskog kraljevskog roda Kotromanića, Stjepana Tomaša Kotromanića. Taj mač je pohranila "pod zavjetom, da se on dadne njezinu sinu Šimunu, kad se oslobodi turskog ropstva", kako bi se borio za oslobođenje svoje zemlje. I Dubrovnik je bio pod turskom prijetnjom. On je jakom diplomatskom aktivnošću i dobrim diplomatskim vezama sa zapadnim zemljama te velikom otkupninom uspio očuvati svoju nezavisnost i slobodu, a Kraljica Katarina je morala otići iz Dubrovnika i došla je u Rim, gdje je sve do svoje smrti "radila na oslobađanju svoje zemlje i obrani svoje vjere".
Kraljica Katarina Kosača-Kotromanić umrla je 25. listopada 1478, godine u Rimu. Njezino tijelo je položeno na počasno mjesto u crkvi Ara-Coeli u Rimu, a njezine plemenite ljudske i vjerske vrline su joj posebice priznate, kad je proglasena blaženom.
Katarina, kao ni ostatak kraljevske porodice, nije bila omiljena među bogumilskim narodom Bosne koji je, po zahtjevu Pape, progonila. Bosanski Hrvati danas osobito štuju kraljicu Katarinu koja je zapamćena kroz brojne običaje, pjesme, kazivanja i legende. Žene u kraju Kraljeve Sutjeske danas se pokrivaju crnim rupcima kao znak žalosti za njenom tužnom sudbinom. Legenda kaže da je upravo Katarina seoske žene u Kraljevoj Sutjesci naučila vesti takve rupce. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| INDIRA GANDI |
|
| |
| |
Godine 1966. Indira Gnadi je postala predsednik vlade Indije. Od tada, pa sve do svoje tragicne smrti, s manjim prekidima ce vladati mnogoljudnom Indijom.
Ceo svoj zivot provela je u borbi za prosperitet naroda Indije. Skoro dve decenije bila je na celu drzave, druge u svetu po broju stanovnika. Imala je veliku vlast i moc, ali joj je zivot ipak bio tuzan i nesrecan. Na njenu sahranu, posle atentata koji izvrsili ekstremno Siki, 1984. dosli su najvisi drzavnici iz sto svetskih zemalja.
Nocu i danju se borila da omoguci bolji zivot napacenom narodu Indije. Osmeh joj nije silazio sa lica kada je bila sa narodom, mada joj je privatni zivot bio prepun boli.
Posle njene smrti, Radziv Gandi, njen stariji sin je izabran za premijera Indije, da bi 21. maja 1991. poginuo i on od podmetnute bombe. Indira je tada vec sedmu godinu bila mrtva. Bilo bi previse da je dozivela i ovu smrt. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
