| Arheologija i kolekcionarstvo |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Stari kotorski grad je jedna od najbolje sacuvanih srednjevjekovnih urbanih cjelina ovog dijela Mediterana, koja je uspjela da odrzi svoju strukturu tipicnu za gradove od 12. do 14. vijeka. Asimetricni sklop uskih ulica i trgova obiluje brojnim vrijednim spomenicima srednjevjekovne arhitekture koji su doprinijeli, pored ostalih ljepota, da Kotor bude uvrsten u UNESCO-ov spisak "Svjetske prirodne i kulturne bastine".
Kulturno nasledje ovog grada cine gradjevine posebne po arhitektonskom stilu i jedinstvenom uklapanju u ambijent. Kao svjetska vrijednost sacuvan je fortifikacijski sistem Kotora koji cine zid duzine 4.5 km, visine do 20 m i sirine do 15 m. Bedemi su zaceti jos u ilirsko doba i razvijani sve do XVIII vijeka. Od troje gradskih vrata najstarija su "juzna", koja su dijelom nastala u IX vijeku, dok su "Sjeverna" i "Glavna" sagradjena u stilu renesanse polovinim XVI vijeka.
Reprezentativni spomenik romanske arhitekture na Jadranu predstavlja velelepna kotorska Katedrala Svetog Tripuna, podignuta 1166. godine, izgradjena na ostacima ranijeg hrama iz IX vijeka. U njoj se nalaze ostaci fresaka iz XIV vijeka i bogata riznica sa djelima domaceg i venecijanskog zlatarstva od 14. do 20. vijeka. Pored katedrale, u prostoru grada sacuvana je bogata bastina sakralne arhitekture od 12. do 20. vijeka:
- Romanicka Crkva Sv. Luke sagradjena za vrijeme vladavine velikog zupana Nemanje i njegovog sina Vukana 1195. godine;
- Romanicka crkva Sv. Ane potice s kraja 12. vijeka. U njoj se nalaze freske iz 15. vijeka
- Romanicka crkva Sv. Marije sagradjena je 1221. godine. U njoj se nalaze ostaci monumentalnog fresknog slikarstva, kao i ranohriscanski baptisterij
- Goticka crkva Sv. Mihaila je sagradjena na ostacima benediktanskog samostana iz 7. vijeka. U njoj se nalaze freske iz 15. vijeka
- Crkva Sv. Klare iz 14. vijeka, sa izuzetno lijepim mramornim oltarima, radom Franceska Cabiance iz 18. vijeka;
- Crkva Gospe od Zdravlja potice iz 15-og vijeka
- Pravoslavna crkva Sv. Nikole je nastala pocetkom 20-og vijeka.
U gradu se nalaze i mnogobrojne palate: palata Drago sa gotskim prozorima iz 15. vijeka, palata Bizanti iz 17. vijeka, palata Pima sa tipicnim oblicima renesanse i baroka iz 16. vijeka, palata Grubonja, sa ugradjenim grbom stare kotorske apoteke, osnovane 1326. godine, palata Grgurina iz 18. vijeka, danas zgrada Pomorskog muzeja, kao i Sat kula iz 16. vijeka, pored koje se nalazi srednjevjekovni stub srama.
Dubrovnik je nastao oko 700 god. na najzapadnijem dijelu danasnjeg grada na jednom kamenitom otocicu koji je na vanjskoj strani prema moru bio vrlo strm, dok je prema kopnu bio blago nagnut. Slaveni i Avari u svom pohodu iz Podunavlja prema jugu razaraju grad Epidaurum, danasnji Cavtat, a Romansko stanovnistvo koje bjezi, sklanja se na tom malom otocicu gdje osniva svoj novi grad.
Car Konstantin VII Porfirogenet (905-959), u svom De Administrando imperio, opisuje sve narode carstva kao i narode koje granice sa carstvom ukljucujuci Juzne Slavene, njihovu povijest kao i povijest gradova na tim podrucjima. Prema Porfirogenetovu je najstariji naziv za Dubrovnik bio Lausion koji je nastao od grcke rijeci Lau koja znaci strm. Vremenom L se pretvorio u R i od toga je nastalo Rausion pa latinski Ragusium. Poznate su i varijante: Rausium, Racusium, Rausa, Ragusa, Racusa. U buli Pape Benedikta VIII upucenoj 1022 god. dubrovackom nadbiskupu nalazimo naziv Labusedi koji potjece iz latinske rijeci labes - strm, slicno grckom izvoru. Od grckog su dakle nastala imena Lausion i Rausion a od latinskih Labusa i Labusedi.
Nakon sto su Slaveni istjerali stanovnike Epidaurusa nastanili su se tamo kao i na kopno preko puta novog naselja na hridini, na zemlji obrasloj gustom hrastovom sumom. Kako se kod Slavena hrast zvao dub od toga je najvjerojatnije i nastalo ime naselja Dubrovnik. Vremenom je romansko naselje na morskoj hridini uspostavilo dobre odnose sa slavenskim stanovinstvom na kopnu i zasipavanjem morskog prostora izmedu kopna i otocica dva su se naselja spojila. U daljnjem razvitku dva su se naroda asimilirala i spojila. Kako su Slaveni brojcano nadjacali Romane dva su naselja dobila zajednicko ime Dubrovnik.
Naziv Dubrovcani pojavljuje se prvi put u povelji bosanskog Kulina bana iz 1189 god. a ime Dubrovnik u povelji srpskog zupana Stefana iz 1215. Ima doduse i ranijih izvora sacuvanih u kasnijim prijepisima: Milecije u XI st. kaze da se Ragusa slavenski naziva Dubrovnik po Dubravi jer je grad nastao u kraju koji je bio dubrava. To isto se spominje u Ljetopisu popa Dukljanina (polovica XII og st.) premda je izvor slavenske rijeci drukciji. (Vergatum koje na latinskom znaci prut, siba, dakle sibljak koje bi na slavenskom bila Dubrava). Vergatum se spominje u dubrovackom statutu od 1272 god. ali se odnosi na danasnji Brgat.
Srebrenik
Srebrenik je tvrđava u Bosni i Hercegovini koja se nalazi iznad istoimenog naselja,severno od Tuzle,na prostoru nekadašnje župe Usora koja je tokom srednjeg veka bila poprište stalnih sukoba Bosne i Mađarske,a od XV veka i Otomanske imperije.Smeštena je na usamljenoj kamenoj steni i jedini način ulaska u nju je drveni most koji preko provalije povezuje samu stenu sa ostatkom uzvišice,što je čini neosvojivom na juriš.Prvi put se pominje 15.02.1333.godine u ugovoru koji su pod Srebrenikom(tzv. Srebrenička povelja) zaključili ban Bosne Stefan II(1322-1353) sa jedne i predstavnici Dubrovačke republike sa druge strane o ustupanju Stona,Pelješca,Prevlake i još nekih poseda republici u zamenu za godišnji danak od 500 perpera.Od 1393.godine kada su ga Mađari prvi put zauzeli,pa do 1512 kada su ga Osmanlije konačno i trajno zauzele,više puta je osvajan i opsedan.Danas su od nekadašnje tvrđave ostale dobro očuvane ruševine koje se i dalje monumentalno uzdižu nad okolinom.
SREBRENIK
Srebrenik ili Sr`brnik(kako je prvi put zabeležen 1333. godine) se kao važna istorijska utvrda u tom delu Evrope,pominjao i u istorijskim dokumentima pisanim na drugim jezicima u kojima su se javljali nazivi koji jasno vode poreklo od njegovog imena u srpskom jeziku koje je izvedeno od reči srebro.U mađarskom jeziku se javlja kao:
-Srebranich
-Zrebernek
u latinskom i italijanskom kao:
-Srebrenich
-Zrebernyk
dok se u nemačkom javljao kao:
-Srebrenick
-Srebernik
Srebrenik se sastoji iz tri dela koja se nadovezuju jedan na drugi sa 4 kule i omanjim dvorcem.Do ulazne gradske kapije se stiže drvenim mostom preko provalije,koji se u slučaju opasnosti lako mogao ukloniti.Donji Grad čini ulazna kvadratna četvorostrana kula-kapija sa pomoćnom zgradom i dvorištem.Odatle se pored okrugle četvorostrane kule stiže do platoa na kome se nalazi kasarna,odakle,pored kvadratne četvorostrane kule vode kamene stepenice do pešačke kapije Gornjeg Grada odnosno Srebreničke citadele.U citadeli se nalazi manji dvorac,pored koga je na vrhu stene iznad ulazne gradske kule-kapije smešten veliki okrugli četvorostrani Donžon.
Tvrđava Kanli Kula
Turska tvrdava poznata pod imenom Kanli-kula, u prevodu sa turskog "krvava kula" nalazi se na krajnjoj sjevernoj tački Starog hercegnovskog grada i predstavlja dio njegovog složenog fortifikacionog sistema. Vecim dijelom je podignuta na čvrstoj krečnjačkoj stijeni, na visini od oko 85 m nad morem i svojom veličinom i položajem dominira gradom.
Kanli-kula se prvi put u pisanim dokumentima pominje sredinom 17. vijeka kod turskog putopisca Evlije Čelebije. Tačno vrijeme njenog podizanja se ne zna. Više faza gradnje, koje se uočavaju u njenim zidnim masama, navode na zaključak da je njen razvoj tekao kroz duži vremenski period. Izvjesno je da je vremenom pretrpjela znatne izmjene i razaranja pa je danas teško utvrditi vrijeme njenog nastanka, mada se cini vjerovatnim da se njen nukleus zaceo još u srednjem vijeku. Svoj današnji oblik tvrdava je dobila u vrijeme turske dominacije Herceg Novim, moguće, sredinom 16. vijeka.
Osnova današnje tvrđave ima oblik nepravilnog pravougaonika približne velicine 70 x 60 m sa relativno dobro očuvanim spoljašnjim zidovima i kulama na uglovima. Zidana je pretežno od grubo tesanog lokalnog kamena vezanog krečnim malterom. Na osnovu načina zidanja i položaja koje zauzimaju, za pojedine segmente tvrđave moguće je utvrditi približno vrijeme njihove gradnje. Tako bi izvjesne niže partije zapadnog zida i jugoistocne kule mogli poticati iz vremena rane upotrebe vatrenog oružja. Konačni oblik tvrđavi dali su Turci, dok su Mlečani, nakon zauzeća Herceg Novog, izvršili određene popravke jer je tvrđava u ratu bila znatno oštećena.
Prvobitno je Kanli-kula imala samo jednu kapiju, sa južne strane, koja je vodila u grad. Kasnije, moguće za vrijeme Mlečana, nakon rušenja dijela sjevernog zida, u njemu je formiran nov ulaz koji i danas služi.
U unutrašnjosti tvrđave malo je objekata sačuvano. Posebno je zanimljiva posve dobro očuvana cisterna koja se nalazi u zapadnom dijelu kompleksa. Očito je da je cisterna u nekom vremenu izgubila svoju prvobitnu namjenu i pretvorena je u zatvorsku ćeliju. Na svim zidovima cisterne nalaze se brojni crteži razlicitih tipova galija, predstave riba, grbovi, krstovi, imena i datumi. Svi crteži su urezani u malter i njih su, izvjesno je, izveli zatvorenici koji su svoje kazne izdržavali u ovoj "ćeliji". Crteži galija su bliski tipu galija koje je Turska koristila tokom 16. i 17. vijeka, pa se može zaključiti da je cisterna u zatvor pretvorena veoma rano i da su je Turci za ove svrhe koristili veoma dugo, sve do kraja svoje vladavine Herceg Novim, o čemu svjedoči urezana 1687. godina.
Danas je Kanli kula adaptirana u modernu ljetnju pozornicu
Stari Bar je grad sa više od 2500 godina postojanja. Mediteranska klima, obilje voda i blagorodno polje učinili su ovo područje jednim od najstarijih staništa civilizacija istočne obale Jadrana.
Ispod današnjih ostataka Starog grada pronadjeno je mnoštvo fragmenata keramičkog posudja koje okvirno datiraju od 8. do 5.-tog veka p.n.e., kada je ovaj predeo naseljavalo Ilirsko pleme Enhelejci. Kasnija iskopavanja otkrivaju nalaze i iz rimskog i ranovizantijskog vremena (3. do 5-ti vek n.e.).
U pisanim istorijskim izvorima iz IX i X veka Stari grad se prvi put pominje kao Antibareos, a zatim kao Antibaris i u XI veku kao Antibari kod cara Konstantina.
Stefan Vojislav, knez dukljanskih Slovena, 1042. god. u području Bara je porazio Vizantijce. Istovremeno je potukao vojske Raške, Bosne i Huma šireći svoje kneževstvo. Duklja je postala najsnažnija južnoslovenska država, a njen grad Bar postaje značajni kulturni, ekonomski i vrski centar.
U gradskoj katedrali sv. Djordja, 1067. god knez Mihajlo Vojisavljević biva krunisan za kralja. Drevna katedrala je postala hram krunisanja i sahrana vladara dukljanske dinastije Vojisavljevića.
Katolička episkopija 1089. godine dobija status dukljanske arhiepiskopije i crkvenu upravu nad episkopijama susednih gradova i oblastima Srbije, Bosne i Travunije.
Krajem XII veka, prelat barske crkve, opat Grgur, sačinio je «Barski letopis» najobimnije istorijsko-literalno delo o istoriji južnih Slovena.
Bar, kao i okolni primorski gradovi i oblasti, 1183. god ulazi u sastav srednjevekovne države srspke dinastije Nemanjića. Sredinom XIV veka Barom vladaju zetski dinasti Balšići, a u XV veku prelazi iz ruke u ruku Mlečana, Balšića, Despota Stefana Lazarevića, Djurdja B rankovića i Stefana Vukčića. Od 1443. god je u sastavu Mletačke republike. Grad je tada proširen, izgradjen i definitivno utvrdjen sistemom bedema, bastiona i kula. U njemu je tada postojalo tridesetak gotičko-renesansnih palata, šesnaest crkava i manastira, više stotina kuća, oko 4000 žitelja...
Turcu osvajaju Bar 1571. god, bez borbe i rušenja. Tokom tri veka Bar živi kao značajna uredjena varoš sa dobrim prihodima od trgovine i poljoprivrede (maslinarstva).
Knjaz Nikola Petrović i Crnogorci oslobadjaju Bar 1878. god. Polusrušeni grad od tada prestaje da živi a život se polako seli na morsku obalu.
Zidine grada Bara su potpuno restaurirane, kao i nekoliko značajnih gradjevina unutar samo grada.
Na ostacima jedne od crkava je sačuvana i ikona Svetog Nikole iz XV veka.
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
