Rim (tal. Roma) je G
lavni grad Italije i Lacio, grad bogate istorije poznat i pod imenom Večni grad. Rim je centar bogate antičke kulture, od koje je ostalo mnogo spomenika do današnjih dana, a jedan od najvećih je svakako Koloseum. Grad se nalazi u donjem toku reke Tiber, u neposrednoj blizini blizu Sredozemnog mora i jedan je od najvećih centara Mediterana. Smešten je na 41°54′ severne geografske širine i 12°29′ istočne geografske dužine. U sklopu gradskog područja Rima nalazi se i Vatikan, crkvena država i sedište rimokatoličke crkve i Pape.
Rim je najveći grad Italije i ima oko 2 546 000 stanovnika (2004), a procenjuje se da u sklopu aglomeracije živi i do 3,3 miliona stanovnika. Trenutni gradonačelnik Rima je Walter Veltroni.
Istorija
Rim se može pohvaliti dugom i raznolikom istorijom grada, koja je često bila veoma burna i ne retko prožeta ratovima, sukobima, paljevinama, bolestima i epidemijama. Rimska Istorija duga je skoro 3150 godina i u tom je vremenu Rim bio sedište Rimskog carstva, Rimske republike, Rimskog kraljevstva, Papinske države, Kraljevine Italije i Republike Italije.
Osnivanje grada
Legenda kaže da je Rim osnovan 21. aprila 753. godine p.n.e., i da mu je osnivač Romulus (Romul), koji je tada ubio svog brata Remusa (Rema). Ovaj datum je uziman kao osnova rimskog i julijanskog kalendara (Ab urbe condita). Romul i Rem su, prema toj legendi, sinovi Marsa (Aresa) i svećenice Rhea Silvie, kćeri Numitora, kralja Albalonga. Braća su sklonjena da bi ih se spasilo od mržnje Amuliusa, pretendenta na albalonganski tron, a odgojila ih je vučica, koja je i danas simbol grada Rima.
Poreklo imena Rim je nerazjašnjeno, iako je još od antičkog doba u opticaju nekoliko teorija. Najmanje verovatna je ona koja kaže da je naziv od grčke reči Ρώμη (hrabrost, kuraž). Nešto verovatnija je ona koja ime izvlači iz korena rum (rum - sisa), što se verovatno povezuje sa vučicom (na latinskom lupa, interesantno reč koja ujedno znači i prostitutka) koja je odhranila (dojila) Romula i Rema.
Antičko doba
U početku je Rim bio kraljevsvo, kojim je vladao kralj, ali ono 509. godine p.n.e. postaje republika. Period rasta, prekinut sa porazom koji su Gali naneli Rimu negde oko 390. godine p.n.e., ubrzo je nastavljen. U zadnjim danima Republike Rim je bio glavni grad teritorije koja je pokrivala veći dio Mediterana. Pod Caesarom Augustusom i njegovim naslednicima širenje je nastavljeno.
Od ranog 3. veka stvari se menjaju. Rim formalno i dalje ostaje glavni grad, ali imperatori provode sve manje i manje vremena u njemu. 330. godine Konstantin uspostavlja Konstantinopol kao drugi glavni grad Carstva, a neki kasniji "zapadni" carevi smeštaju svoja sedišta i u Milanu ili čak Ravenni, umesto u Rimu. Ipak mesto u Senatu je, uprkos gubitku moći samog Senata, još uvek ostalo stvar prestiža, a proglašenje kršćanstva zvaničnom religijom Carstva, je od biskupa Rima (kasnije nazvanog Papa) načinilo najznačajniju religijsku ličnost zapadnog Carstva. Takođe, sada je Carstvo bilo izloženije napadima izvana, glavni bedemi grada bili su sagrađeni 270. godine, ali ni oni nisu uspeli sprečiti prodor prvo Alara 410. godine, a potom Geisera 455. godine.
Varvarsko i vizantsko doba
Pad Zapadnog rimskog carstva je malo što promenio što se Rima tiče. Odoaceri i Ostrogoti nastavili su, kao i imperatori pre njih, vladati Italijom iz Ravenne. U međuvremenu Senat je, iako je već odavno izgubio na značaju, nastavio upravljati Rimom, a Papa je uobičajeno dolazio iz senatorskih porodica. Ovakvo stanje potrajalo je sve dok Istočno rimsko carstvo, pod Justinianom I, nije zauzelo grad 536. godine. Ostrogoti, pod Totilom, ponovo su osvojili Rim 546. godine i opljačkali ga. Vizantski general Belisarius im ga je ubrzo preoteo, ali ga je ponovo izgubio 549. godine. Belisarius je zamijenjen Narsesom, koji još jednom osvaja grad godine 552. Car Istočnog rimskog carstva, Justinian I (vladao 527-565), odobrio je Rimu sredstva za održavanje javnih zgrada, akvadukta i mostova – koji su, u Italiji izmučenoj ratovima, često bili van funkcije. Takođe se proglasio pokroviteljem preostalih učenika, govornika, fizičara i advokata, nadajući se da će s vremenom više mladih tražiti bolje obrazovanje. Posle rata Senat je formalno ponovo uspostavljen, ali pod kontrolom prefekta i drugih službenika određenih od Vizantskih autoriteta u Raveni i odgovornih njima. Papa je sada bio jedna od vodećih religijskih osoba u celom Bizantijsko carstvu i u stvarnosti moćniji na lokalnom nivou i od postavljenih senatora i od lokalnih vizantskih službenika. U praksi lokalna vlast pripala je Papi a u sledećih nekoliko desetleća najveći deo senatskih aristokrata i vizantskih administrativaca u Rimu bio je apsorbiran u crkvenu hijerarhiju. Za vladavine Justinianovog nećaka i naslednika, Justina II (vladao 565-578 godine), Alboini su izvršili invaziju na Lombardiju (568. godine). Zauzimajući regije Benevento, Lombardiju, Piedemont, Spoleto i Toskanu, osvajaći su ograničili carsku vladavinu na male delove zemlje koji su bili u okruženju, uključujući Rim, Napoli (Napulj) i Ravenu. Jedan od tih okruženih "otoka" koji je ostao pod vitzantskom kontrolom bila je Perugia (Peruđa), koja je predstavljala stalno ugrožavanu kopnenu vezu između Ravene i Rima. 578. godine senat je, u njegovom poslednjem zabeleženom aktu, morao zatražiti pomoć Tiberiusa II Constantina (vladao 578-582 godine) protiv vojvoda koji su nadirali prema Rimu i predstavljali pretnju, Faroalda od Spoleta and Zotta od Beneventa. Maurice I (vladao 582-602) uveo je novi faktor u ovom, već kontinuiranom, konfliktu stvarajući alijansu sa Childebertom II od Austrasie (vladao 575-595). Armije Franačkog kralja zauzimale su teritoriju Lombardije u 584. 585. 588. i 590. godini. Rim je, pored toga, bio pogođen katastrofalnom poplavom 589. godine, koju je pratila kuga 590. godine. Zabeležena je legenda kako je viđen anđeo, u doba dok je novoizabrani Papa Gregory I (vladao 590-604) prolazio u procesiji pored Hadrianove grobnice, kako lebdi nad zgradom i vraća svoj mač u korice kao znak toga da je kuga na izmaku. A i grad je, činilo se, konačno bio siguran. Ipak, novi kralj Lombardije, Agilulf (vladao 591-616), je radio na tome da osigura mir sa Childebertom, reorganizira svoje teritorije i nastavi aktivnosti protiv Rima i Napulja do 592. godine. Sa carem okupiranim ratovima na istočnim granicama i nesposobnim da osigura Rim od invazije, Gregori I je preuzeo inicijativu i započeo pregovore o mirovnom ugovoru. Završeni su u jesen 598. godine, i kasnije priznati samo od Maurica. Pozicija Patrijarha Rima je još više učvršćena pod uzrupatorom Phocasom (vladao 602-610). Phocas je priznao prvenstvo rimskom Patrijarhu nad Patrijarhom Konstantinopola, i čak dekretom proglasio Papu Bonifaca III (607.) "Vođom svih crkava".
